Duzeka.pl

Polecamy

Katalog

Książka A-Z

OPIS PRODUKTU

25.01.2023, 16:42

OCENA

Mali tułacze

Poruszająca opowieść o dzieciach wobec piekła wojny.

Niektóre ledwo się urodziły, inne miały po kilka lub kilkanaście lat. Były też takie, które przychodziły na świat już w zaplombowanych wagonach wiozących je gdzieś w głąb Azji. W 1940 roku dla kilkudziesięciu tysięcy polskich dzieci rozpoczęła się podróż - która miała trwać osiem kolejnych lat - przez niemal wszystkie strefy klimatyczne Ziemi i wszystkie znane człowiekowi kultury. Przeszłam piekło, ale widziałam rzeczy piękne - mówi jedna z bohaterek reportażu Lady. Ze zmrożonej Syberii trafiły na stepy Azji, gdzie rodziła się ludzka cywilizacja. Stamtąd trafiały do Persji, gdzie znajdowały scenerię znaną z baśni tysiąca i jednej nocy. A potem była Afryka, Indie, Nowa Zelandia, Meksyk? Czasem w końcu również Polska, ale ona akurat niechętnie.

Chorowały, umierały z głodu... a inne dorastały... Tysiące polskich dzieci uciekły z Rosji z armią generała Władysława Andersa - dziś opisują to jako najpiękniejsze lata życia. Ale i tak z jakiegoś powodu, nawet dobiegając dziewięćdziesiątki, na ich wspomnienie wciąż płaczą.

RECENZJA

"Zanim dorosły, zdążyły pokonać odległość większą niż długość równika. Niektóre ruszyły w drogę, mając kilka lat, inne rodziły się już w jej trakcie. Przez kolejnych dziesięć lat nie poznały innego życia. Do celu dotarły już dorosłe, choć pierwotnie żadnego celu nie miały". Dzieci, mali-wielcy bohaterowie książki Wojciecha Lady pt. "Mali tułacze".

Skąd wzięły się w armii dzieci? Po amnestii polskich więźniów w ZSRR trafiły pod skrzydła Armii Andersa, a stamtąd zostały ewakuowane do różnych, często egzotycznych miejsc. O przeprawie przez właściwie wszystkie strefy klimatyczne żołnierzy generała Andersa powstało wiele książek. Jednak o najmłodszych jej uczestnikach, dzieciach, zdecydowanie za mało. A były ich tysiące. Wiecznie głodne, schorowane, żyjące w podłych warunkach. Niektóre rodziły się podczas tej ośmioletniej tułaczki, inne dorastały, jeszcze więcej umierało. Ze zmrożonej Syberii trafiły na stepy Azji, czasem do Persji, Afryki, brytyjskich wtedy Indii, Nowej Zelandii, Meksyku czy nawet, choć nie do końca szczęśliwie, Polski. Lada wiedzie nas tymi szlakami razem z mocnymi, pełnymi emocji reportażami z tymi, którzy przeżyli. Dziś to już dziewięćdziesięciolatkowie, ale nadal maja łzy w oczach, opowiadając straszne historie swojej nieludzkiej przeprawy.

To, co uderza czytelnika chyba najbardziej, to dziecięca beztroska i uznanie, że sytuacja, w której znaleźli się mali tułacze, to dla nich normalność. Dla małego dziecko wszystko, co wokół się dzieje, jest właśnie normalne. Tak jak dla nas jest to bezproblemowy dostęp do żywności, tak dla nich było to jedzenie wszystkiego, co można było złapać, znaleźć, zebrać, upolować. Nawet jeśli to były psy czy stepowe żółwie. Do tego brak miejsc w kołchozach, do których je bez uzgodnienia skierowano, praca przy zbiorze bawełny. Przeszły piekło, ale nie wszystkim dane było widzieć rzeczy piękne jak np. uciekinierom do Persji czy Nowej Zelandii. Zresztą bardzo mało państw po II wojnie światowej jeszcze chciało się opiekować sierotami z Polski - miały przecież masę własnych problemów.

Lektura jest bardzo subiektywna. Opiera się zwłaszcza o wywiady z ocalałymi, którzy pamiętają strzępki informacji. Po tylu latach zapewne też nieco przekoloryzowanych czy nadpisanych niemniej równie strasznych. Pamięć ludzika jest przecież tak ulotna. Dlatego tym bardziej polecam książkę, gdyż jeszcze chwila i nie będzie kogo zapytać o drugowojenną tułaczkę. Za to będzie można o dzisiejsze przymusowe przesiedlenia małych dzieci, do których dochodzi na różnych wojennych terenach. Bo niestety, historia się powtarza mimo takich lektur jak ta.

Monika Kilijańska