Jedenastoletni Benjamin jest świadkiem morderstwa popełnionego przez własną matkę. Na oczach chłopca Dina z Reisnes zabija swego rosyjskiego kochanka, zmieniając dalsze życie swego syna w piekło poczucia winy. Benjamin dorasta w rodzinnym domu stale tęskniąc za wiecznie nieobecną matką, nękany koszmarnymi wspomnieniami. W dorosłym życiu nie potrafi odciąć psychicznej pępowiny wiążącej go z Diną – szuka matki we wszystkich kobietach, z jakimi łączy go los: żonie swego gospodarza na stancji studenckiej, córce szanowanego profesora, i salowej ze szpitala polowego.
Syn szczęścia to kontynuacja kultowej już powieści Księga Diny, opowiadającej o dzikiej, lekceważącej społeczne konwenanse, żyjącej według własnych zasad, straumatyzowanej Dinie z Reisnes. Dziewczynie, która zabiła własną matkę na zawsze naznaczając swoją duszę traumą i zamykając ją w przeszłości, z której nie ma ucieczki. I kobiecie, która nie mogła się pogodzić z myślą, że ponownie zostanie opuszczona – już nie przez matkę, lecz przez niezbyt wiernego kochanka. Dina żyje spętana okowami strachu, choć światu pokazuje twarz nadnaturalnie silnej, nieokiełznanej dzikuski, i strach ten przekazuje swemu jedynemu synowi. Benjamin wysysa go z mlekiem matki, lęk buduje jego tkanki, mięśnie, i nerwy – lęk przed porzuceniem, samotnością i ciemnością świata pozbawionego Diny. Chłopiec jest zafascynowany swoją niezwykłą rodzicielką, kocha ją szaleńczą wręcz miłością, nie zdradza więc jej mrocznego sekretu, choć tym samym pozbawia się beztroskiej radości dzieciństwa. Jego noce przepełnione są koszmarami sennymi, dnie natomiast wypełnia tęsknota za matką, która nie poświęca synowi dostatecznej uwagi. Miłością obdarzają chłopca inni mieszkańcy Reisnes, choćby Stine, Anders, czy Matka Karen, to uczucia matki Benjamin pragnie jednak najmocniej. Chłopiec staje się jej cieniem – podąża za nią krok w krok, nie chce opuszczać jej boku nawet w nocy. A jednak pewnego dnia Dina porzuca Reisnes zostawiając syna pod opieką swego drugiego męża, Andersa. Benjamin dorasta, podejmuje studia, zawiera przyjaźnie, stroni jednak od głębszych związków z kobietami – jego lęk przed porzuceniem jest zbyt silny, by pozwolił mu się w pełni zaangażować uczuciowo. W każdej z kolejnych wybranek szuka Diny, pociągają go jedynie kobiety tak jak jego matka niezależne, buntownicze, i dzikie.
W drugim tomie Trylogii Diny Herbjřrg Wassmo po raz kolejny podejmuje problem traumy niszczącej życie oraz wpływu dzieciństwa na dorosłe życie. Pokazuje jak ogromną krzywdę rodzice mogą wyrządzić swoim dzieciom, pozbawiając ich beztroski, radości i prawa do popełniania błędów. Autorka przekonuje, że wydarzenia z pierwszych lat życia naznaczają człowieka na całe pozostałe mu życie i bez względu na siłę charakteru nie pozwalają mu na spokojną egzystencję. Trauma z dzieciństwa jest niczym cień podążający za człowiekiem i nie pozwalający mu cieszyć się światłem słońca. Benjamin ciągnie za sobą taki cień, nałożony na niego przez matkę, i choć stara się ignorować jego obecność, nie jest w stanie całkowicie się go pozbyć. Syn szczęścia to opowieść o nieustannym poszukiwaniu matczynej miłości oraz swojego miejsca w świecie, a także życiu z permanentnym poczuciem winy z powodu zatajonych sekretów. O winie i karze odbywanej przez osobę, która ze zbrodnią nie miała nic wspólnego poza faktem, że stała się jej niechcianym świadkiem.
Podobnie jak w Księdze Diny, tak i w Synu szczęścia Herbjřrg Wassmo nie stawia przed czytelnikiem łatwego zadania. Benjamin to nieodrodny potomek swojej matki, tak jak ona skomplikowany, kierujący się wyłącznie własnymi pragnieniami i potrzebami, nieokiełznany. Nie dający się lubić, a jednocześnie trudny do potępienia. To mężczyzna, którego nie da się łatwo i szybko ocenić, wrzucić do określonej szuflady charakterologicznej, skazać lub uniewinnić. Tworząc postać syna Diny z Reisnes Herbjřrg Wassmo po raz kolejny udowodniła, że jest mistrzynią kreowania postaci niejednoznacznych, budzących w czytelniku sprzeczne odczucia, a jednocześnie hipnotyzujących go i zapadających mu w pamięć. Norweska autorka, laureatka Nagrody Księgarzy ze swojej ojczyzny, posługuje się absolutnie wyjątkowym stylem – język jej powieści jest elegancki, lecz surowy i pozbawiony sentymentów; wyraźnie widać, że Herbjřrg Wassmo chce, by za bohaterami Trylogii Diny przemawiały ich życiowe doświadczenia, a nie jej kwiecisty styl pisania. Pomimo tej stylistycznej oszczędności Syn szczęścia jest powieścią kipiącą od emocji, działającą zarówno na zmysły, jak i na intelekt. Dla miłośników wyrafinowanej, skłaniającej do refleksji, a jednocześnie głęboko życiowej prozy powinna to być lektura obowiązkowa.
Blanka Katarzyna Dżugaj
