Lęk jest nieodłącznym elementem życia. Naturalnym zjawiskiem jest doświadczanie go, gdy po raz pierwszy mamy z czymś do czynienia. Nie jest dziwne, gdy odczuwamy go np. przed pierwszym dniem w szkole, pierwszym kontaktem seksualnym, pierwszą pracą, przed ślubem, czy też, u schyłku życia – lęk przed śmiercią, która przecież jest czymś nieznanym. Istnieją jednak lęki, które dotyczą indywidualnych jednostek, a więc przez ogół społeczeństwa są niezrozumiane, bo my ich nie doświadczamy. Do takich należą np. lęk przed ludźmi, pająkami, myszami, otwartą przestrzenią itd. Można mieć lęk praktycznie przed wszystkim. Nazwanych zostało bardzo wiele różnych fobii, często dla nas nietypowych.
Według autora istnieją cztery podstawowe formy lęku:
– lęk przed utratą niezależności, oryginalności, indywidualności, przed rezygnacją z własnego \”ja\”, popadnięciem w zależność;
– lęk przed samorealizacją, brak poczucia bezpieczeństwa, możliwość popadnięcia w izolację;
– lęk przed zmianą, przeżywany jako nietrwałość istnienia i niepewność;
– lęk przed koniecznością, przeżywany jako podleganie czemuś nieodwołalnemu i bycie ograniczonym.
Autor uważa, że wszystkie ludzkie lęki są pochodnymi tych czterech podstawowych. Według niego duży wpływ na ich kształtowanie się ma także genetyka, społeczne i środowiskowe uwarunkowania. W swojej książce podejmuje się opisania czterech typów osobowości lękowych (neurotycznych) w oparciu o te cztery podstawowe typy lęku. Osoby zdrowe bowiem utrzymują równowagę pomiędzy czterema głównymi impulsami. Autor wyróżnia osobowości: schizoidalną, depresyjną, anankastyczną, i histeryczną i omawia szczegółowo każdą z nich. Najpierw ogólnie charakteryzuje dany typ, potem opisuje każdy typ w odniesieniu do uczuć miłości i agresji, charakteryzuje historię życia jako tło dla danego typu osobowości, podaje przykłady przeżywania i zawiera uwagi końcowe.
Sięgnęłam po tę pozycje z ciekawością, ponieważ ja również mam osobowość lękowo-depresyjną i chciałam się dowiedzieć czegoś więcej na temat podłoża moich lęków. Moim zdaniem książka jednak nie tłumaczy przyczyn i sposobów radzenia sobie z lękami pochodnymi, czyli właśnie tymi, które autor określił jako indywidualne. Uważam, że zbyt zgeneralizował poszczególne typy, nie każdy bowiem ma wszystkie opisane cechy zachowań. Zgadzam się jednak ze stwierdzeniem autora, że wielkie znaczenie w kształtowania się osobowości człowieka ma okres wczesnego dzieciństwa, a nawet niemowlęctwa, czy życia płodowego. Słyszy się bowiem zalecenia lekarzy, żeby jak najczęściej mówić \”do brzucha\”, żeby matka słuchała relaksacyjnej muzyki, nie stresowała się, bo dziecko rozpoznaje głos matki, a także jej nastroje, które udzielają się i dziecku. Na pewno jednak można dzięki temu poradnikowi rozpoznać, a także zrozumieć dany typ osobowości neurotycznej. Opisane są tu typowe zachowania, postrzeganie wartości, zachowania w uczuciach czy postawę wobec agresji. Na pewno jest pomocna w zrozumieniu własnych lęków, ich podłoża, czy także zachowań ludzi nam najbliższych, co do których ich postawy bywają często dla nas niejasne. Polecam więc tę książkę osobom interesującym się psychologią, a także dotkniętym problemem lęku i ich najbliższym.
Monika Malewicz
