Leśne morze – Igor Newerly

Proza Igora Newerlego podobała mi się od zawsze. Kunsztownie piękny język, plastyczne opisy i spokój, jakim tchną jego powieści, sprawia, że chętnie wracam do twórczości tego pisarza.

“Leśne morze” to powieść, której akcja rozgrywa się w Mandżurii w czasie wojny chińsko-japońskiej, na którą nałożyły się działania drugiej wojny światowej. Bohaterami tej epickiej opowieści są jednak nie tylko Chińczycy i Japończycy, ale przede wszystkim Polacy, których historia wygnała na skraj świata. W surowym klimacie, z dala od cywilizacji współistnieją i obok siebie ludzie różnych nacji o niesamowicie odmiennej kulturze. Położone na pograniczu chińsko-rosyjskim miasteczko Charbin to wielokulturowy tygiel, gdzie obok siebie mieszka ludność 33 narodowości. Co ciekawe, założycielem miasta był Polak, stąd i nazwa brzmi swojsko.

To właśnie z Charbina do rodzinnego domu wraca Wiktor Domaniewski, świeżo upieczony maturzysta. Jeszcze nie wie, że dom został spalony, a rodzice uprowadzeni. Umierającą matkę, której udało się uciec, znajdzie w pobliżu, o ojcu słuch zaginął. Od tego momentu chłopak zdany jest już tylko na siebie, sąsiadów i przyjaciół ojca, pracownika kolei.

Nie będzie to życie łatwe i proste. Obok dni pełnych pracy i wędrowania po tajdze, będzie niewyobrażalne cierpienie i tortury. Młody chłopak zostanie zmuszony do podejmowania decyzji, o jakich współczesnemu czytelnikowi się nie śniło, a konsekwencje ponosić będzie całe życie. Za każdym razem, gdy wydaje się, że los się zaczął uśmiechać, a sytuacja normalizować, musi wydarzyć się coś, co zmieni przyszłość.

Książka napisana jest pięknie, jak tylko Igor Newerly potrafił. Tekst płynie wraz z upływem pór roku i kolejnych lat. Towarzyszymy bohaterom w ich zmaganiach z naturą, w miłości, cierpieniu i zachwycie. Poznajemy życie rodaków w pierwszej połowie XX w. na Dalekim Wschodzie. Widzimy, jak próbują asymilować się z ludnością miejscową, wchodzą w związki, handlują, przyjaźnią się, a jednocześnie wciąż marzą o dalekiej Ojczyźnie. I to marzenie oraz typowa polska duma nieraz prowadzi do nieszczęścia.

Ogromnym walorem powieści są opisy mandżurskiej przyrody, która jest nie tylko tłem wydarzeń, ale także ma decydujące znaczenie dla losów bohaterów. Tajga karmi, ubiera i pozwala żyć tym, którzy szanują jej prawa, ale potrafi też odebrać życie. Atak tygrysa na oddział konwojujący jeńców pozwala na ucieczkę matce Wiktora i dzięki temu chłopak może się z nią pożegnać. Inny tygrys zabija starego męża młodej Aszyche, w której podkochuje się główny bohater, a to otwiera tej dwójce drogę do wspólnego życia.

Czytając “Leśne morze”, przenosiłam się w odległe rejony Chin i żyłam losami bohaterów.