Richard Powers zasłynął poruszającą i monumentalną powieścią „Listowieść”, więc należało przypuszczać, że jego najnowsze dzieło także nie pozostawi czytelnika obojętnym. Czy tak jest?
Spokój trzyosobowej rodziny Byrne zostaje zaburzony nagłą śmiercią Ally: żony Theo i matki Robina. Choć o spokoju w przypadku tej rodziny nie było mowy i wcześniej, gdyż Ally była znaną aktywistką ekologiczną, a Robin przejawiał zachowania autystyczne. Śmierć matki, a potem ukochanego psa tylko pogłębiły problemy chłopca, z którymi jego ojciec musi dać sobie rade samodzielnie. Szkoła nie rozumie problemów chłopca, zaleca terapię farmakologiczną, czego ojciec che uniknąć. Wspólnie z dziewięcioletnim synem podejmują decyzję o eksperymentalnej terapii metodą neurofeedbacku. Efekty zaskakują wszystkich.
Powieść porusza kilka bardzo istotnych aspektów. Na plan pierwszy wysuwa się sposób traktowania dzieci ze spektrum autyzmu i ich funkcjonowanie w społeczeństwie: Robin narażony jest na szykany zarówno ze strony rówieśników, jak i nauczycieli, nikt nie dostosowuje programu nauczania do jego specyficznych potrzeb, a napady agresji i złości są interpretowane jako brak wychowania. Zmianę przynosi dopiero decyzja o edukacji domowej oraz nowoczesna terapia.
Jak przystało na dziecko ze spektrum autyzmu, Robin potrafi godzinami skupić się na czynnościach, które lubi i uczyć się tego, co go fascynuje. Ze względu na działalność matki ekolożki, mały Robin także interesuje się przyrodą, zwłaszcza gatunkami wymierającymi. Natomiast wspólnie z ojcem astrobiologiem poznaje tajniki kosmosu.
Drugim, równorzędnym tematem jest ochrona środowiska i próby ocalenia tego, co jeszcze da się ocalić: Robin na swój sposób manifestuje sprzeciw wobec cywilizacji, jest weganem, a śmierć każdego żywego stworzenia przeżywa niezwykle emocjonalnie.
Zarówno jednostka, jak i idea poddane są działaniom polityki, a ta pod rządami konserwatystów nie sprzyja postępowi.
Książka napisana jest pięknie. Wspólnie z ojcem i synem poznajemy makro i mikrokosmos, zagłębiamy się w najciemniejsze miejsca wszechświata lub wędrujemy wśród drzew, słuchając ptaków. Opisy przyrody charakteryzują się bogactwem obrazowania i emanują zachwytem nad pięknem natury.
Poznajemy, jak bardzo jest to w ogóle możliwe, specyfikę umysłu Robina, zachwycamy się jego dojrzałością, wiedzą i miłością do ojca i do przyrody.
Z drugiej strony namacalnie odczuwamy zagrożenie ekosystemów, słyszymy tykanie bomby ekologicznej i pytamy, ile zdziałać może jednostka.
Pytanie pozostaje otwarte, a po przeczytaniu ostatniej strony długo się milczy, nie mogąc wydobyć z siebie słowa.
Anna Kruczkowska
Autor: Richard Powers
Tłumaczenie: Dorota Konowrocka-Sawa
Tytuł: Zadziwienie
Tytuł oryginału: Bewilderment
Wydawnictwo: W.A.B.
Wydanie: pierwsze
Data wydania: 2023-03-08
Kategoria: powieść obyczajowa
ISBN: 978838318
Liczba stron: 368
