\”Legion\” Elżbiety Cherezińskiej to powieść, która na pierwszy rzut oka wyróżnia się ilością stron, jednak nie jest to jej jedyny \”znak szczególny\”. Autorce udało się stworzyć literackie dzieło o żołnierzach wyklętych, pełne humoru, pozbawione narodowego patosu i uderzania w pompatyczne tony.
Na samym wstępie warto powiedzieć, że Cherezińska nie boi się podejmować trudnych i niewygodnych tematów. Pisarka stara się wskrzeszać polską historię, jak robiła to także w \”Grze w kości\” czy \”Koronie śniegu i krwi\”. \”Legion\” to jej druga powieść nawiązująca do czasów II Wojny Światowej, po wydanej w 2007 roku \”Byłam sekretarką Rumkowskiego\”. W swoim najnowszym utworze próbuje ona przedstawić i spopularyzować prawdziwy obraz Narodowych Sił Zbrojnych. Podejmowanie tematów historycznych tym bardziej zasługuje na szacunek, gdyż istnieje opinia, że rozgrzebywanie historii to postawa wręcz faszystowska.
Na łamach powieści poznajemy historię ludzi z zapomnianej już (na co wpływ miała propaganda komunistyczna) Brygady Świętokrzyskiej, która uformowana była z Narodowych Sił Zbrojnych. Nie chcieli oni słuchać rozkazów rządu londyńskiego, ani tym bardziej bratać się z Sowietami, co jak pokazała historia było słuszne i rozsądne. Brygada Świętokrzyska jako jedyna formacja przedarła się przez linię frontu i udało jej się połączyć siły z armią generała Pattona. Ciężko na łamach recenzji opowiedzieć całą fabułę powieści, która liczy sobie ponad osiemset stron. Legion to opowieść wielowątkowa i wielowymiarowa. Przedstawione zostają nam losy bohaterów z różnych formacji. Autorce udało się uniknąć stereotypizowania i powierzchowności w przedstawieniu akowców, endeków czy bolszewików. Losy bohaterów, które często bywają poplątane i niełatwe, ze względu na sytuacje w jakich się znajdują, zostają ukazane bez zbędnego polskiego romantyzmu, a także bez pretensjonalnej poprawności politycznej.
Legion nie jest pozycją naukową, jednak autorka bazuje na bardzo wielu źródłach historycznych. Wykonała ona niemalże tytaniczną pracę przedzierając się przez bardzo wiele biografii oraz wspomnień żołnierzy. Może to być odparcie na zarzuty, że książka jest swoistą prawicową laurką. Legion to powieść, które oparta jest na prawdziwych postaciach (Żbik, Jaxa, Ząb) i faktach historycznych, a jej konstrukcja przypomina scenariusz filmowy.
Wypadałoby spuentować w jakiś ciekawy sposób tę pozycję, jednak idąc drogą Cherezińskiej, nie chcę popadać w jakiś patos i martyrologię. Legion to powieść o ludziach, którzy musieli wykazać się niebywałą odwagą i podejmować decyzje, jakie podczas wojny nigdy nie są łatwe. Lektura tej książki to świetna lekcja historii o ludziach, których losy były przez wiele lat pomijane oraz co gorsze zakłamywane. Cherezińska pokazała, że o ciężkich tematach można opowiadać z lekkością, co jest zasługą jej kunsztu i talentu literackiego. Polecane nie tylko osobom fascynującym się historią, ale wszystkim – nawet tym, którzy nudzili się na lekcjach historii w szkole.
Piotr Wiernicki
