“Piłsudski. Portret przewrotny” Macieja Gablankowskiego to kolejna książka o Józefie Klemensie Piłsudskim. Napisano ich już wiele i zdaje się, że jeszcze wiele takich książek przed nami. I właściwie w tym trendzie nie byłoby niczego złego – zwłaszcza zważywszy na ikoniczną wręcz sławę Marszałka – gdyby dzieła te wnosiły coś nowego do tematu, odkłamywały, analizowały. Tymczasem większość z nich zdaje się powieleniem poprzednich, a nieliczne wartościowe publikacje nikną w gąszczu mitów. Jak jest zatem z tytułem Gablankowskiego?
![](http://www.pomniejszacz.pl/files/pilsudski-portret-przewrotny-b.jpg)
Książka nie jest metodyczną, klasyczną biografią Piłsudskiego i do takiej nie aspiruje. Jest opowieścią o życiu Józefa Klemensa, która nieco inaczej rozkłada akcenty, część faktów pomija, część mocniej zaznacza. Autor dość malowniczo opisuje pewne wydarzenia, sięga po zabiegi literackie, by tu i ówdzie nadać książce beletrystyczną formę. Często porusza tematy związane z osobistym życiem Marszałka, nawet bardzo osobistym. Zakres faktów i tematów jest tu również niemały, czyta się zatem bardzo przyjemnie.
![](http://www.pomniejszacz.pl/files/pilsudski-portret-przewrotny-b_1.jpg)
Nie do końca rozumiem jednak, co na celu miał autor, pisząc tę książkę. Nie jest to bowiem publikacja, która przybliżałaby jakieś zupełnie nieznane wątki z życia Józefa Piłsudskiego, nie przedstawia też jakiegoś odkrywczego spojrzenia na tę postać, nie analizuje jego życia pod kątem posunięć wojskowych, charakterologicznym czy jakimkolwiek innym. Nie odkłamuje również mitów, o których wspomina autor, bo sam niektóre z nich powiela. Gdyby zresztą chodziło o odkłamanie mitów na temat Piłsudskiego, autor rozłożyłby na części pierwsze choćby Bitwę Warszawską, która tutaj jest niemal przemilczana. Brak przypisów właściwie dyskwalifikuje ją jako dzieło naukowe, a mnie osobiście nieco zniechęca. Zagadką jest, w jakim celu i dla kogo książka ta powstała.
![](http://www.pomniejszacz.pl/files/pilsudski-portret-przewrotny-b_2.jpg)
W moim odczuciu “Piłsudski. Portret przewrotny” jest raczej osobistym spojrzeniem autora. Dziełem publicystycznym. Dobrze napisanym pod względem językowym, w ciekawej formie. Niemniej jako źródło nowej wiedzy na temat Piłsudskiego i jego czasów, rozczarowuje. Do czytania raczej w celach rozrywkowych lub wprowadzenie do dalszego drążenia tematu.
Iwona Ladzińska