Jak to się stało, że z wielkiego królestwa, obejmującego dwa narody, połączonego unią personalną i realną, tak szybko Polska doszła do upadku? Jak to jest, że z czasów wielkości i niepokonanej armii doszliśmy na sam skraj, na samo dno. Na takie, o którym można napisać „Calamitatis regnum”, czyli upadek królestwa?
Jasienica po raz kolejny przeprowadza nas po zagmatwanej historii naszego kraju. Punkt po punkcie wyjaśnia, pokazuje zależności przyczynowo-skutkowe. Nie pudruje, nie wybiela. Z ogromną starannością, dokładnością i niestety też czasem okrucieństwem wytyka błędy, pokazuje kryzysy i przyczyny takiego, a nie innego obrotu spraw. Jest bezlitosny dla szlachty, która trwoniła czas, pieniądze i możliwości krzycząc co chwilę „liberum veto”, nie ma też krzty litości dla zapędów Wazów, którym jeszcze Szwecja się zamarzyła, a nie mogli poradzić sobie z ruskimi atakami. Punktuje błędy zarządzania, zarówno gospodarczego, jak i wojskowego, które nie miało szans ogarnąć wojen na tylu frontach przy tak niestabilnej sytuacji wewnątrz kraju. Nie robi to tylko suchymi faktami. Podpiera się tekstami źródłowymi, zapiskami różnych ludzi, nie tylko kronikarzy, zachowanymi relacjami.
Dzięki niemu ta historia żyje, staje się tu i teraz, przybliża się i staje się bardziej zrozumiała. Żałuję ogromnie, że to nie na tych książkach uczy się historii w szkole, choć wiem, że ogrom wiedzy w nich zawarty przeraża niejednego. Jednak pewne rzeczy muszą być omówione dokładnie, by nabrały sensu. Cieszę się jednakże, że te książki są dostępne i ten, kto chce – ten się dowie. Choć zapewne okupi to ogromnymi nerwami i pytaniami, jak tamtejsi mogli być tak głupi. Gdyż Jasienica rozjaśnia wszystko, prosto, rzetelnie, czasem z jakimś swoim komentarzem. I wszystko staje się przejrzyste i proste. Bo historia to ład, porządek i logika, choć niektórzy nie przyznają mi racji. A ustawienie tego w szeregu ułatwia rozumienie rzeczy, które mogą się powtórzyć, jak popełnimy te same błędy.
Znam całkiem nieźle historię. Umiem omówić przyczyny upadku, widzę pewne zależności. Mimo to „Rzeczpospolita Obojga Narodów. Calamitatis Regnum” otworzyła mi oczy na jeszcze inne sprawy, dołożyła kolejne cegiełki do wiedzy. I to w fenomenalny sposób bliższy gawędzie niż lekcji suchych faktów. Polecam więc nie tylko tym, którzy chcą poznać historię, ale również tym, którzy chcą poszerzyć swoją wiedzę.
Katarzyna Boroń
Autor: Paweł Jasienica
Ilustrator: różne źródła
Tytuł: Rzeczpospolita Obojga Narodów. Calamitatis regnum
Seria i nr tomu: Rzeczpospolita Obojga Narodów tom 2
Wydawnictwo: MG
Wydanie: I
Data wydania: 2024-05-15
Kategoria: historia
ISBN: 9788377799963
Liczba stron: 384
